پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی | سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی | سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
پژوهشگاه فرهنگ فارسی- تاجیکی در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان در سال 1374 به همت سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان تأسیس شد. در اساسنامة این پژوهشگاه دربارة اهداف تأسیس آن چنین آمده است:
تعمیق مناسبات دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری تاجیکستان، از طریق کمک به ایجاد ادبیات جدبد فرهنگی (تاریخ، زبان‌شناسی، آداب و سنن)، در حوزة شرقی تمدن ایرانی (ماوراء‌النهر، افغانستان؛ اویغورستان و مناطق جنوبی فدراسیون روسیه)؛
نشر مجله‌های «نامة پژوهشگاه» و «اندیشه»، برگردان و انتشار کتاب‌ها و مقالات دانشمندان ایرانی به خط سیریلیک و بر عکس، مشارکت در تألیف کتاب‌های محققان و سیاستمداران تاجیک، آماده‌سازی و چاپ آثار پژوهشگران تاجیک، همکاری در امور فرهنگی سفارت مانند تهیه مقالات برای همایش‌ها و کمک به دانشجویان ایرانی و تاجیک دورة دکتری برای تهیه کتاب و مواد پژوهشی، همکاری با هفته‌نامه ادبیات و صنعت اتحادیة نویسندگان در انتشار مطالب با خط فارسی، همکاری با آکادمی‌علم‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی در زمینه‌های مشترک و توزیع آثار ایرانی برای مقامات، کتابخانه‌ها و… از جمله کارنامة این پژوهشگاه در طول دورة فعالیت بیست ساله است.
در این مدت (از سال 1995 تا 2015) بیش از 130 عنوان کتاب، 25 شماره از فصلنامۀ «نامۀ پژوهشگاه» (مجلۀ پژوهش‌های ایران‌شناسی) به خط فارسی، همراه با چکیده مقالات به خط سیرلیک تاجیکی و به زبان روسی؛ 2 شماره از فصلنامۀ «اندیشه» (مجلۀ علمی و فرهنگی) به خط سیریلیک تاجیکی، همراه با چکیده مقالات روسی تهیه و منتشر شده است.
نخستین دبیر علمی این پژوهشگاه دکتر مسعود قاسمی و سپس مرحوم عبدالرحیم بهروزیان بود.
* * *
پس از توافق بنیاد «سعدی» با وزارت امور خارجة جمهوری اسلامی ایران، آقای حسن قریبی، رئیس سابق روابط عمومی و نمایندة فرهنگستان زبان و ادب فارسی در مجامع علمی و فرهنگی تاجیکستان به ریاست پژوهشگاه فرهنگ فارسی-تاجیکی سفارت جمهوری اسلامی ایران در شهر دوشنبه – پایتخت تاجیکستان منصوب شد.
12 شهریورماه 1394 (3 سپتامبر 2015) جلسۀ بازگشایی پژوهشگاه فارسی ـ تاجیکی با مدیریت بنیاد سعدی و نخستین نشست مشورتی پژوهشگاه فرهنگ فارسی ـ تاجیکی، با حضور دکتر غلامعلی حدّاد عادل، رئیس بنیاد سعدی، دکتر حجت‌الله فغانی سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان، دکتر ابراهیم خدایار، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان، حسن قریبی، رئیس پژوهشگاه و جمعی از مسئولان فرهنگی و استادان زبان و ادب فارسی ـ تاجیکی در محل سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان برگزار شد.
پژوهشگاه فرهنگ فارسی-تاجیکی در مرحلۀ جدید، در زمینه‌های پژوهش، تألیف، ترجمه و برگردان، ویرایش و نشر آثار علمی و آموزشی و ادبی و فرهنگی با رویکرد همکاری بیشتر و عمیقتر با مراکز علمی و آموزشی تاجیکستان به فعالیت پرداخت. به طور کلی، در طول حدود یک سال اخیر (از شهویورماه 1394 تا مردادماه 1395) در بخشهای زیر سلسله‌ای از فعالیت‌های علمی و پژوهشی و فرهنگی صورت گرفت:
– راه‌اندازی وبگاه پژوهشگاه فرهنگ فارسی- تاجیکی:
در شهریورماه 1394 وبگاه پژوهشگاه با نشانی: www.pertaj.com و یا www.pertoj.com ثبت و راه‌اندازی شد. مطالب این پایگاه اینترنتی به دو خط فارسی و سیریلیک و در بخشهای خبر، گزارش، تازه‌های نشر و نشر پژوهشگاه منظور خوانندگان می‌شود.
– همکاری در تهیه و نشر آثار علمی و پژوهشی و فرهنگی:
نشر کتاب «میر سید علی همدانی. پژوهشی در احوال و آثار او»، نوشتۀ حاتم عصازاده، پژوهشگر تاجیک (به خط فارسی)؛ سلسلۀ کتب راهنمای جامع پزشکی، متشکل از 4 کتاب با عناوین: «هپاتیت سی»، «هپاتیت بی»، «هپاتیت آ و ایی» و «سیروز کبدی» نوشتۀ سید موید علویان، (به دو خط فارسی و سیریلیک)، با همکاری بیمارستان ابن سینای دوشنبه – تاجیکستان؛ کتاب «تهرانی که من شناختم…»، نوشتۀ امیرحمزه حاجی سیدعالم، استاد دانشگاه تکنیک تاجیکستان (به دو خط فارسی و سیریلیک)؛ 3 کتاب از سلسلۀ آثار ادبی فارسی- تاجیکی برای دانش‌آموزان مدارس تاجیکستان با همکاری وزارت معارف و علم تاجیکستان (به دو خط فارسی و سیریلیک) با عناوین: «شرح منتخب اشعار استاد ابوعبدالله رودکی»، «شرح منتخب گلستان سعدی شیرازی» و «شرح حکایه‌های منتخب بهارستان عبدالرحمان جامی».
– بارگذاری برنامۀ «بهروزیان» در وبگاه پژوهشگاه فرهنگ فارسی- تاجیکی:
از مهمترین رویدادهایی که به ابتکار و کوشش پژوهشگاه فرهنگ فارسی-تاجیکی صورت گرفت، تکمیل نرم افزار مبدل خط «بهروزیان» و بارگذاری رایگان آن در وبگاه پژوهشگاه است. برنامۀ مذکور نرم‌افزار تبدیل خط فارسی به سیریلیک و برعکس می‌باشد که به منظور تعاملات فرهنگی میان دو کشور همزبان، توسط مرحوم آقای عبدالرحیم بهروزیان تهیه گردیده و در بهمان‌ماه سال 1394 در وبگاه پژوهشگاه فرهنگ فارسی- تاجیکی در دوشنبه بارگذاری شد. این نرم‌افزار قابل استفاده در سیستم‌هایGoogle Android و Apple iOS و Apple MacOS وMicrosoft Windows و Linux می‌باشد.
– همکاری با نشریات تاجیکستان و مصاحبه‌ها:
تهیه و نشر مطالب علمی و ادبی و فرهنگی در نشریات تاجیکستان از دیگر بخشهای فعالیت پژوهشگاه می‌باشد. نشریۀ «امروز نیوز» در 2 هفته یک بار تعداد 4 صفحه (آ 3) مطلب را در زمینه‌های نقد ادبی، طنز و معرفی ادیبان طنزپرداز دو کشور همزبان، اخبار و رویدادهای فرهنگی، تازه‌های نشر و … که توسط پژوهشگاه فرهنگ فارسی- تاجیکی گردآوری و به خط سیریلیک فراهم می‌شود، منتشر می‌کند. مطالبی از وبگاه پژوهشگاه در دیگر نشریات تاجیکستان نیز بازتاب یافته‌اند. یادداشت مختصر رئیس پژوهشگاه در حاشیۀ کتاب «زبان ملّت – هستی ملّت» پرزیدنت محترم جمهوری تاجیکستان امامعلی رحمان در نشریۀ «امروز نیوز» منشتر شد. طول یک سال فعالیت، رئیس پژوهشگاه مصاحبه‌هایی با رادیوی برون‌مرزی و رادیو «فرهنگ» جمهوری تاجیکستان، شبکه‌های تلویزیونی تاجیکستان و جمهوری اسلامی ایران انجام داد.
– همکاری با کمیتۀ زبان و اصطلاحات حکومت جمهوری تاجیکستان:
از بدو بازگشایی پژوهشگاه، یکی از رویکردهای ویژۀ فعالیت علمی و پژوهشی آن مبنی بر
همکاری با کمیتۀ زبان و اصطلاحات تاجیکستان به عنوان مهمترین نهاد موجود در امور اصطلاح‌سازی و واژه‌گزینی به زبان دولتی این کشور است. به طور کلی، در مدت زمان مورد نظر، این همکاری به صورت ابتکارات زیر آغازی تازه یافت:
– شرکت در همایش بین‌المللی «مسئله‌های واژه‌گزینی و همگونسازی اصطلاحات فارسی-تاجیکی» در دوشنبه که به ابتکار کمیتۀ زبان و اصطلاحات تاجیکستان برگزار گردید (ژوئه 2015) و همراهی در سفر هیأت ایرانی به ریاست جناب آقای دکتر حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رئیس بنیاد سعدی؛
– شروع همکاری با کمیتۀ زبان و اصطلاحات تاجیکستان در زمینۀ انتشار «هزار واژه»های فرهنگستان زبان و ادب فارسی از مجلد «هزار واژۀ پزشکی» با افزودن بخش تاجیکی (به خط سیریلیک) و روسی بر متن آن به منظور بهره‌برداری متخصصان و دانشجویان تاجیک؛
– تحویل گنجواژۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران به کمیتۀ زبان و اصطلاحات وابسته به حکومت جمهوری تاجیکستان؛
– همکاری در برگزاری همایش بین‌المللی «مقام زبان دولتی جمهوری تاجیکستان در مناسبت‌های بین‌المللی» (ژوئن 2016).
– برگزاری محفل‌ها و نشست‌های ادبی و پژوهشی، مشارکت و سخنرانی در همایش‌های علمی و فرهنگی بخشی دیگر از فعالیت‌های پژوهشگاه است. از جمله مهمترین آنها راه‌اندازی آموزش خط نیاکان برای پزشکان، پرستاران و کارمندان بیمارستان ابن سینا در دوشنبه؛ برگزاری رونمایی کتاب «هپاتیت سی» در بیمارستان ابن سینا؛ معرفی «گنجواژه» فرهنگستان زبان و ادب فارسی در کتابخانۀ ملی تاجیکستان برای استادان و کارشناسان و پژوهشگران؛ رونمایی از نرم‌افزار مبدل خط «بهروزیان» همزمان با روز ملی ایران؛ مشارکت رئیس پژوهشگاه در همایش بین‌المللی «مقام زبان تاجیکی در مناسبت‌های بین‌المللی» و سخنرانی وی در هیئت رئیسه در موضوع: «مقام زبان دولتی تاجیکستان در مناسبت‌های بین‌المللی» و… را می‌توان برشمرد.
Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ дар шаҳри Душанбе – пойтахти Тоҷикистон дар соли 1995 ба ҳиммати Сафорати Ҷумҳурии исломии Эрон дар Тоҷикистон, таъсис шуд. Дар асосномаи ин Пажӯҳишгоҳ дар бораи аҳдофи таъсиси он чунин омадааст:
«Таъмиқи муносиботи ду кишвар – Ҷумҳурии Исломии Эрон ва Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тариқи кумак ба эҷоди адабиёти ҷадиди фарҳангӣ (таърих, забоншиносӣ, одоб ва суннатҳо), дар ҳавзаи шарқии тамаддуни эронӣ (Мовароуннаҳр, Афғонистон, Уйғуристон ва манотиқи ҷанубии Федератсияи Русия);
Нашри маҷаллаҳои «Номаи Пажӯҳишгоҳ» ва «Андеша», баргардон ва интишори китобҳо ва мақолоти донишмандони эронӣ ба хатти кириллӣ ва баръакс, мушорикат дар таълифи китобҳои муҳаққиқон ва сиёсатмадорони тоҷик, омодасозӣ ва чопи осори пажӯҳишгарони тоҷик, ҳамкорӣ дар умури фарҳангии Сафорат, монанди таҳияи мақолаҳои илмӣ барои ҳамоишҳо ва кӯмак ба донишҷӯёни эронӣ ва тоҷики давраи дуктуро (аспирантура) барои таҳияи китоб ва маводи пажӯҳишӣ, ҳамкорӣ бо ҳафтаномаи «Адабиёт ва санъат»-и Иттифоқи нависандагон дар интишори матолиб бо хатти форсӣ, ҳамкорӣ бо Академияи илмҳо, донишгоҳҳо ва марказҳои фарҳангӣ дар заминаҳои муштарак ва тавзеи осори эронӣ барои мақомот, китобхонаҳо ва ғ., аз ҷумла, корномаи ин пажӯҳишгоҳ дар тӯли давраи фаъолияти бистсола аст.
Дар ин муддат (аз соли 1995 то 2015) беш аз 130 унвон китоб; 25 шумора аз фаслномаи «Номаи Пажӯҳишгоҳ» (маҷаллаи пажӯҳишҳои эроншиносӣ) ба хатти форсӣ, ҳамроҳ бо чакидаи мақолот ба хатти кириллии тоҷикӣ ва ба забони русӣ; 2 шумора аз фаслномаи «Андеша» (маҷаллаи илмӣ-фарҳангӣ) ба хатти кириллии тоҷикӣ, ҳамроҳ бо чакидаи мақолоти русӣ таҳия ва мунташир шудааст.
Нахустин дабири илмии ин Пажӯҳишгоҳ доктор Масъуди Қосимӣ ва сипас марҳум Абдураҳими Беҳрӯзиён буд.
* * *
Пас аз тавофуқи Бунёди «Саъдӣ» бо Вазорати умури хориҷаи Ҷумҳурии Исломии Эрон, оқои Ҳасани Қарибӣ, раиси собиқи равобити умумӣ ва намояндаи Фарҳангистони забон ва адаби форсӣ дар маҷомеи илмиву фарҳангии Тоҷикистон, ба раёсати Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикии Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон дар шаҳри Душанбе – пойтахти Тоҷикистон мансуб шуд.
3 сентябри 2015 (12 шаҳривармоҳи 1394) ҷаласаи бозгушоии Пажӯҳишгоҳи форсӣ-тоҷикӣ бо мудирияти Бунёди «Саъдӣ» ва нахустин нишасти машваратии Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ бо ҳузури доктор Ғуломалии Ҳаддоди Одил – раиси Бунёди «Саъдӣ», доктор Ҳуҷҷатуллоҳи Фағонӣ – сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон, доктор Иброҳими Худоёр – ройзани фарҳангии Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон, Ҳасани Қарибӣ – раиси Пажӯҳишгоҳ ва ҷамъе аз масъулони фарҳангӣ ва устодони забон ва адаби форсӣ-тоҷикӣ дар маҳалли Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон баргузор шуд.
Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ дар марҳалаи ҷадид дар заминаҳои пажӯҳиш, таълиф, тарҷума ва баргардон, вироиш ва нашри осори илмӣ, омӯзишӣ, адабӣ ва фарҳангӣ бо рӯйкарди ҳамкории бештар ва амиқтар бо марказҳои илмиву омӯзишии Тоҷикистон ба фаъолият пардохт. Ба таври куллӣ, дар тӯли ҳудуди як соли ахир (аз сентябри 2015 то августи 2016) дар бахшҳои зерин силсилае аз фаъолиятҳои илмиву пажӯҳишӣ ва фарҳангӣ сурат гирифт:
– Роҳандозии вебгоҳи Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ:
Дар моҳи сентябри 2015 вебгоҳи Пажӯҳишгоҳ бо нишонии www.pertaj.com ва ё www.pertoj.com сабт ва роҳандозӣ шуд. Матолиби ин пойгоҳи интернетӣ ба ду хат – форсӣ ва кириллӣ ва дар бахшҳои «Хабар», «Гузориш», «Тозаҳои нашр» ва «Нашри Пажӯҳишгоҳ» манзури хонандагон мешавад.
– Ҳамкорӣ дар таҳия ва нашри осори илмиву пажӯҳишӣ ва фарҳангӣ:
Нашри китоби «Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ. Пажӯҳише дар аҳвол ва осори ӯ», навиштаи Ҳотам Асозода – пажӯҳишгари тоҷик (ба хатти форсӣ); силсилаи китобҳои «Роҳнамои ҷомеи пизишкӣ», муташаккил аз 4 китоб бо унвонҳои «Ҳепотити В», «Ҳепотити А ва Е» ва «Серози ҷигар», навиштаи Сайид Муаййиди Алавиён (ба ду хат – форсӣ ва кириллӣ) бо ҳамкории Бемористони Ибни Синои Душанбе – Тоҷикистон; китоби «Теҳроне, ки ман шинохтам…», навиштаи Амир Ҳамзаи Ҳоҷӣ Сайидолим – устоди Донишгоҳи техникии Тоҷикистон (ба ду хат – форсӣ ва кириллӣ); 3 китоб аз силсилаи осори адабии форсӣ-тоҷикӣ барои донишомӯзони мактабҳои Тоҷикистон бо ҳамкории Вазорати маориф ва илми Тоҷикистон (ба ду хат – форсӣ ва кириллӣ) бо унвонҳои «Шарҳи мунтахаби ашъори устод Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ», «Шарҳи мунтахаби «Гулистон»-и Саъдии Шерозӣ» ва «Шарҳи ҳикояҳои мунтахаби «Баҳористон»-и Абдураҳмони Ҷомӣ».
– Боргузории барномаи «Беҳрӯзиён» дар вебгоҳи Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ:
Аз муҳимтарин рӯйдодҳое, ки ба ибтикор ва кӯшиши Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ сурат гирифт, такмили нармафзори мубаддили хатти «Беҳрӯзиён» ва боргузории ройгони он дар вебгоҳи Пажӯҳишгоҳ аст. Барномаи мазкур нармафзори табдили хатти форсӣ ба кириллӣ ва баръакс мебошад, ки ба манзури таомулоти фарҳангӣ миёни ду кишвари ҳамзабон, тавассути марҳум оқои Беҳрӯзиён таҳия гардида ва дар феврали соли 2016 дар вебгоҳи Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ дар Душанбе боргузорӣ шуд. Ин нармафзор қобили истифода дар системаҳои Google Android, Apple iOS, Apple MacOS, Microsoft Windows ва Linux мебошад.
– Ҳамкорӣ бо нашриёти Тоҷикистон ва мусоҳибаҳо:
Таҳия ва нашри илмиву адабӣ ва фарҳангӣ дар нашриёти Тоҷикистон аз дигар бахшҳои фаъолияти Пажӯҳишгоҳ мебошад. Нашрияи «Имрӯз News» дар 2 ҳафта як бор теъдоди 4 сафҳа (А3) матлабро дар заминаҳои нақди адабӣ, танз ва муаррифии адибони танзпардози ду кишвари ҳамзабон, ахбор ва рӯйдодҳои фарҳангӣ, тозаҳои нашр ва ғ., ки тавассути Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ гирдоварӣ ва ба хатти кириллӣ фароҳам мешавад, мунташир мекунад. Матолибе аз вебгоҳи Пажӯҳишгоҳ дар дигар нашриёти Тоҷикистон низ бозтоб ёфтаанд. Ёддошти мухтасари раиси Пажӯҳишгоҳ дар ҳошияи китоби «Забони миллат – ҳастии миллат»-и Президенти муҳтарами Ҷумҳурии Тоҷикистон – Эмомалӣ Раҳмон дар нашрияи «Имрӯз News» мунташир шуд. Тӯли як соли фаъолият раиси Пажӯҳишгоҳ мусоҳибаҳое бо радиои бурунмарзӣ ва радиои «Фарҳанг»-и Ҷумҳурии Тоҷикистон, Шабакаҳои телевизионии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Исломии Эрон анҷом дод.
– Ҳамкорӣ бо Кумитаи забон ва истилоҳоти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:
Аз оғози бозгушоии Пажӯҳишгоҳ, яке аз рӯйкардҳои вижаи фаъолияти илмиву пажӯҳишии он мабнӣ бар ҳамкорӣ бо Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба унвони муҳимтарин ниҳоди мавҷуд дар умури истилоҳсозӣ ва вожагузинӣ ба забони давлатии ин кишвар аст. Ба таври куллӣ, дар муддати замони мавриди назар, ин ҳамкорӣ ба сурати ибтикороти зер оғозе тоза ёфт:
– ширкат дар Ҳамоиши байналмилалии «Масъалаҳои вожагузинӣ ва ҳамгунсозии истилоҳоти форсӣ-тоҷикӣ» дар Душанбе, ки ба ибтикори Кумитаи забон ва истилоҳоти Тоҷикистон баргузор гардид (июли 2015) ва ҳамроҳӣ дар сафари ҳайати эронӣ ба раёсати ҷаноби оқои доктор Ҳаддоди Одил – раиси Фарҳангистони забон ва адаби форсӣ ва раиси Бунёди «Саъдӣ»;
– Шурӯи ҳамкорӣ бо Кумитаи забон ва истилоҳоти Тоҷикистон дар заминаи интишори «Ҳазор вожа»-ҳои Фарҳангистони забон ва адаби форсӣ аз муҷаллади «Ҳазор вожаи пизишкӣ» бо афзудани бахши тоҷикӣ (ба хатти кириллӣ) ва русӣ бар матни он ба манзури баҳрабардории мутахассисон ва донишҷӯёни тоҷик;
– Таҳвили «Ганҷвожа»-и Фарҳангистони забон ва адаби форсии Ҷумҳурии Исломии Эрон ба Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
– Ҳамкорӣ дар баргузории Ҳамоиши байналмилалии «Мақоми забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муносибатҳои байналмилалӣ» (июни 2016).
– Баргузории маҳфилҳо ва нишастҳои адабиву пажӯҳишӣ, мушорикат ва суханронӣ дар ҳамоишҳои илмӣ ва фарҳангӣ бахши дигар аз фаъолиятҳои Пажӯҳишгоҳ аст. Аз ҷумлаи муҳимтарини онҳо роҳандозии омӯзиши хатти ниёкон барои пизишкон, парасторон ва кормандони Бемористони Ибни Сино дар Душанбе; баргузории рӯнамоии китоби «Ҳепотит С» дар Бемористони Ибни Сино; муаррифии «Ганҷвожа»-и Фарҳангистони забон ва адаби форсӣ дар Китобхонаи миллии Тоҷикистон барои устодон ва коршиносону пажӯҳишгарон; рӯнамоӣ аз нармафзори мубаддили хатти «Беҳрӯзиён» ҳамзамон бо Рӯзи миллии Эрон; мушорикати раиси Пажӯҳишгоҳ дар Ҳамоиши байналмилалии «Мақоми забони тоҷикӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ» ва суханронии вай дар ҳайати раиса дар мавзӯи «Мақоми забони давлатии Тоҷикистон дар муносибатҳои байналмилалӣ» ва ғайраро метавон баршумурд.