پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی | سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی | سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
جلد هفتم دانشنامۀ زبان و ادب فارسی منتشر شد. با پیگیری پژوهشگاه فرهنگ فارسی-تاجیکی در تاجیکستان، در این دانشنامه مقاله‌هایی به قلم پرفسور شریف‌مراد اسرافیل‌نیا دربارۀ استادانی چون احمد مخدوم دانش، صدر ضیاء، صدرالدین عینی، ساتم الغ‌زاده، باباجان غفوراُف ، محمد عاصمی، محمدجان شکوری و… گنجانده شده است.
به نقل از وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، این جلد حاوی مقالات مهم و ارزشمندی است و مؤلّفان صاحب‌نظر در زبان وادب فارسی با گروه دانشنامۀ تحقیقات ادبی فرهنگستان همکاری کرده‌اند. این جلد در نزدیک به ۶۰۰ صفحه و شامل ۱۴۵ مقاله تدوین یافته است.
مدخل‌های جلد ذیل دانشنامۀ زبان و ادب فارسی را به سه دسته می‌توان تقسیم کرد: ۱. مدخل‌هایی که مقالاتشان هنگام آماده‌سازی مجلّدات پیشین یا اصلاً دریافت نشد یا به‌موقع دریافت نشد. این دسته از مقالات ناگزیر به جلد ذیل ارجاع داده شدند؛ ۲. مدخل‌هایی که به معرفی زندگی و آثار شخصیت‌های بزرگ علمی‌ای اختصاص دارند که در سال‌های اخیر به رحمت ایزدی پیوستند؛ ۳. مقاله‌های تازۀ در موضوعات ادبی که مؤلفان صاحب‌نظر در زبان وادب فارسی آن‌ها را به رشتۀ تحریر درآورده‌اند.
مقاله‌های این جلد نه‌تنها کمبودهای مجلّدات پیشین را جبران می‌کند، بلکه بعضی از آن‌ها در اهمیت تحقیق منحصربه‌فرد و یگانه مرجع مطالعه و تحقیق به شمار می‌روند و اطلاعات ذکرشده در آن‌ها را در کمتر منبع دیگری به این جامعیت می‌توان یافت. بعضی دیگر از آن‌ها در باب موضوعاتی‌اند که تا کنون در هیچ دانشنامه‌ای مدخل نشده‌اند و اطلاعات دربارۀ آن‌ها، به این تفصیل، در هیچ منبعی نیامده است. به‌علاوه، در این جلد تنی چند از مهم‌ترین و مشهورترین نویسندگان و شاعران فارسی‌‌زبان در کشورهای همسایه، از جمله افغانستان و تاجیکستان و نیز شاعران و نویسندگان ترک، معرفی شده‌اند و مقالات
نسبتاً جامعی دربارۀ زندگی و آثار آنان در این مجلّد درج شده است.
سال انتشار مجلّدات پیشین دانشنامۀ زبان و ادب فارسی به قرار زیر است:
جلد اوّل (شامل مقالات آب تا برزویۀ طبیب): ۱۳۸۴؛
جلد دوم (شامل مقالات برندق خجندی تا حیرتی تونی): ۱۳۸۶؛
جلد سوم (شامل مقالات خارزنجی تا سنایی غزنوی): ۱۳۸۸؛
جلد چهارم (شامل مقالات سندبادنامه تا فردوسی): ۱۳۹۱؛
جلد پنجم (شامل مقالات فردوسی ثانی تا مسرور طالقانی): ۱۳۹۳؛
جلد ششم (شامل مقالات مسعود، محمّد تا یونس): ۱۳۹۵.
Ҷилди ҳафтуми «Донишномаи забон ва адаби форсӣ» мунташир шуд. Бо пайгирии Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ дар Тоҷикистон, дар ин донишнома мақолаҳое ба қалами профессор Шарифмуроди Исрофилниё дар бораи устодоне чун Аҳмад Махдуми Дониш, Садри Зиё, Садриддин Айнӣ, Сотим Улуғзода, Бобоҷон Ғафуров, Муҳаммад Осимӣ, Муҳаммадҷон Шакурӣ ва … гунҷонда шудааст.
Ба нақл аз вебгоҳи Фарҳангистони забон ва адаби форсӣ, ин ҷилд ҳовии мақолоти муҳим ва арзишмандест ва муаллифони соҳибназар дар забон ва адаби форсӣ бо гурӯҳи донишномаи таҳқиқоти адабии фарҳангистон ҳамкорӣ кардаанд. Ин ҷилд дар наздик ба 600 сафҳа ва шомили 145 мақола тадвин ёфтааст.
Мадхалҳои ҷилди зайли «Донишномаи забон ва адаби форсӣ»-ро ба се даста метавон тақсим кард: 1. Мадхалҳое, ки мақолоташон ҳангоми омодасозии муҷалладоти пешин ё аслан дарёфт нашуд, ё ба мавқеъ дарёфт нашуд. Ин даста аз мақолот ногузир ба ҷилди зайл ирҷоъ дода шуданд; 2. Мадхалҳое, ки ба муаррифии зиндагӣ ва осори шахсиятҳои бузург илмие ихтисос доранд, ки дар солҳои ахир ба раҳмати эзадӣ пайвастанд; 3. Мақолаҳои тозае дар мавзӯъоти адабӣ, ки муаллифони соҳибназар дар забон ва адаби форсӣ онҳоро ба риштаи таҳрир даровардаанд.
Мақолаҳои ин ҷилд на танҳо камбудҳои муҷалладоти пешинро ҷуброн мекунад, балки баъзе аз онҳо дар аҳамияти таҳқиқ мунҳасир ба фард ва ягона марҷаъи мутолиа ва таҳқиқ ба шумор мераванд ва иттилооти зикршуда дар онҳоро дар камтар манбаъи дигаре ба ин ҷомеъият метавон ёфт. Баъзе дигар аз онҳо дар боби мавзӯъотеанд, ки то кунун дар ҳеч донишномае мадхал нашудаанд ва иттилоот дар бораи онҳо, ба ин тафсил, дар ҳеч манбае наомадааст. Ба илова, дар ин ҷилд тане чанд аз муҳимтарин ва машҳуртарин нависандагон ва шоирони форсизабон дар кишварҳои ҳамсоя, аз ҷумла Афғонистон ва Тоҷикистон ва низ шоирону нависандагони турк муаррифӣ шудаанд ва мақолоти нисбатан ҷомеъе дар бораи зиндагӣ ва осори онон дар ин муҷаллад дарҷ шудааст.
Соли интишори муҷалладоти пешини «Донишномаи забон ва адаби форсӣ» ба қарори зер аст:
Ҷилди аввал (шомили мақолоти «Об» то «Барзуяи табиб»): 1384 ш.;
Ҷилди дувум (шомили мақолоти «Барандақи Хуҷандӣ» то «Ҳайратии Тунӣ»): 1386 ш.;
Ҷилди севум (шомили мақолоти «Хорзанҷӣ» то «Саноии Ғазнавӣ»): 1388 ш.;
Ҷилди чаҳорум (шомили мақолоти «Синдбоднома» то «Фирдавсӣ»): 1391 ш.;
Ҷилди панҷум (шомили мақолоти «Фирдавсӣ»-и сонӣ то «Масрури Толиқонӣ»): 1393 ш.;
Ҷилди шашум (шомили мақолоти «Масъуд», «Муҳаммад» то «Юнус»): 1395 ш.
