پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی | سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی | سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
روز شنبه، 24 سپتامبر در تالار اتفاق نویسندگان تاجیکستان محفل ادبی دارا نجات، شاعر تاجیک با حضور ادیبان و پژوهشگران تاجیک و ایرانی، اهل هنر، دانشجویان و علاقه‌مندان شعر و ادب که از دوشنبه، خجند و دیگر منطقه‌های کشور جمع آمدند، برگزار گردید.
نظام قاسم، رئیس اتفاق نویسندگان تاجیکستان طی سخنانی، این محفل را حسن آغاز بخشید. وی هفتادمین بهار عمر و دریافت جایزة معتبر «شاعر خلقی تاجیکستان» را به استاد دارا نجات تبریک گفت و به جایگاه شخصیت و آثار او در ادبیات معاصر، به ویژه، در شعر سپید تاجیکستان تأکید کرد.
در این همایش دوستان و استادان دارا نجات، رئیس حکومت ناحیة عینی، ادیبان و سخنوران شناختة تاجیک، از جمله، مؤمن قناعت، گلرخسار صفی، گلنظر کیلدی، آذرخش و دیگران در خصوص ابعاد گوناگون آثار دارا نجات و فعالیت‌های پژوهشی او سخنرانی و به طراوت خاص سخن و خدمات شایستة وی در رواج شعر نیمایی در تاجیکستان اشاره‌ها کردند. بخش موسیقی محفل توسط افضلشاه شادی، جاوید ناظم و دیگر هنرمندان مطرح تاجیکستان اجرا شد.
کتاب تازنشر «گل‌جوشه‌ها» به عنوان یکی دیگر از رویدادهای تازة ادبی و فرهنگی در این محفل شعر و سخن رونمایی گردید. استاد دارا نجات به عنوان نگارندة مجموعة مذکور، ضمن معرفی محتوای آن گفت، این برگ سبز اهدا به علاقه‌مندان شعر و ادب است که به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد استقلال جمهوری تاجیکستان فراهم و منتشر شد.
وی در ادامۀ سخنان خویش از نخستین آشنایی و توجهش به شعر نیمایی در دهه‌های 60 و 70 قرن گذشته و انگیزة اصلی روی آوردنش به این نوع ادبی یادآور شده و گفت: «برایم گفتن شعر در قالب عروض هیچ مشکلی نداشت. اما شعر سپید که در سراسر ایران‌زمین تاریخی و ساحت زبان پارسی دامن پراکنده بود، مرا به این فکر رساند که تاجیک‌ها هم شعر سپید خود را داشته باشند…».
استاد دارا نجات، با اشاره به اختلاف نظر اهل ادب و نقد و تحقیق در مورد شعر سپید یا نیمایی، در خصوص چیستی این نوع شعر افزود: «شعر سپید شعر کاوش‌های ذهنی و فراتر از حسّ پنجگانة ماست». وی در ادامۀ سخنان خویش، با قدردانی و سپاس از زحمت‌های همزبانان صاحب‌نظر و صاحب‌قلم، یادآوری کرد: «عجیب آن شد که چهرة شعر سپید مرا برای جامعة ما شاعران و محققان ایرانی شناساندند».
دارا نجات – شاعر خلقی جمهوری تاجیکستان، نمونه‌های زیبایی از اشعار خویش را خواند و یکی از تازه‌ترین سروده‌هایش را که اهدا به امامعلی رحمان – رئیس جمهور محترم کشور گفته است، برای اهل محفل قرائت کرد.
دارا نجات شاعر و مترجم صاحب‌سبک و صاحب‌نظر تاجیک است که از دهة 60 قرن 20 به گفتن شعر سنتی یا عروضی آغاز کرده و از دهه‌های 70-80 به شعر سپید توجه داشته است. به تصریح سخنوران و سخن‌شناسان، وی از مبتکرانی‌ست که این قالب را در ادبیات معاصر تاجیکستان رواج و پیرایه‌ای خاص بخشیده‌اند. سال 2012 برای مجموعة اشعار «می‌آیم از شگفت» جایزة دولتی ابوعبدالله رودکی را دریافت کرده است. در مطالعات نوین ایران به شعر سپید دارا نجات توجه صورت گرفته و پایاننامة دکتری نیز در این زمینه ارائه و منتشر شده است.
پرداختن به نظریة شعر، به ویژه، درونمایه فکری و هنری شعر سپید از دیگر بُعدهای فعالیت علمی و ادبی دارا نجات است که به صورت مقاله‌ها به این مبحث اختصاص یافته‌اند. وی رساله‌ای با نام «شیخ ابوالقاسم گرگانی» تألیف کرده و مروری در تاریخ تصوف نیز داشته است.
استاد دارا نجات به فرهنگ‌نگاری نیز توجه داشته و کتابی با عنوان «فرهنگ دارا» فراهم کرده است که سال 2012 منتشر گردیده و شرح بیش از پنج هزار واژه، اصطلاح، ترکیب و عباره‌های تاجیکی را فرا گرفته است.
از آثار اوست:
مجموعه‌های اشعار «صاحب کوهسار» (1979)، «شبنم» (1983)، «درو» (1986)، «خرمن مهتاب» (1989)، «طلوعی در غروب» (1998)، «فرهنگ «دارا» (2012)، «می‌آیم از شگفت» (2013)، «گل‌جوشه‌ها» (2016) و… اشعاری از دارا نجات به چند زبان خارجی ترجمه و منتشر شده‌اند.
نمونه‌هایی از شعرش در برخی نشریه‌های جمهوری اسلامی ایران به خط فارسی به طبع رسیده‌اند.
دارا نجات از ا. بلوک، ف. توتچیف، ا. احمداوا، و. سوکولوف، م. دودین – شاعران روس، د. پولیچکو – شاعر اکراین و امان متجان – شاعر ازبک آثاری را به تاجیکی ترجمه کرده است.
Рӯзи шанбе, 24 сентябр дар толори Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон маҳфили адабии Доро Наҷот – шоири тоҷик бо ҳузури адибону пажӯҳишгарони тоҷику эронӣ, аҳли ҳунар, донишҷӯён ва алоқамандони шеъру адаб, ки аз Душанбе, Хуҷанд ва дигар минтақаҳои кишвар ҷамъ омаданд, баргузор гардид.
Низом Қосим – раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон тайи суханоне, ин маҳфилро ҳусни оғоз бахшид. Вай ҳафтодумин баҳори умр ва дарёфти Ҷоизаи муътабари «Шоири халқии Тоҷикистон»-ро ба устод Доро Наҷот табрик гуфт ва ба ҷойгоҳи шахсият ва осори ӯ дар адабиёти муосир, ба вижа, дар шеъри сапеди Тоҷикистон таъкид кард.
Дар ин ҳамоиш дӯстону устодони Доро Наҷот, раиси Ҳукумати ноҳияи Айнӣ, адибону суханварони шинохтаи тоҷик, аз ҷумла, Муъмин Қаноат, Гулрухсори Сафӣ, Гулназар Келдӣ, Озарахш ва дигарон дар хусуси абъоди гуногуни осори Доро Наҷот ва фаъолиятҳои пажӯҳишии ӯ суханронӣ ва ба таровати хоси сухан ва хадамоти шоистаи вай дар ривоҷи шеъри нимоӣ дар Тоҷикистон ишораҳо карданд. Бахши мусиқии маҳфил тавассути Афзалшоҳи Шодӣ, Ҷовиди Нозим ва дигар ҳунармандони матраҳи Тоҷикистон иҷро шуд.
Китоби тозанашри «Гулҷӯшаҳо» ба унвони яке дигар аз рӯйдодҳои тозаи адабиву фарҳангӣ дар ин маҳфили шеъру сухан рӯнамоӣ гардид. Устод Доро Наҷот – нигорандаи маҷмӯаи мазкур, зимни муаррифии муҳтавои он гуфт, ин барги сабз эҳдо ба алоқамандони шеъру адаб аст, ки ба муносибати бисту панҷумин солгарди Истиқлоли Ҷумҳурии Тоҷикистон фароҳам ва мунташир шуд.
Вай дар идомаи суханони хеш аз нахустин ошноӣ ва таваҷҷуҳаш ба шеъри нимоӣ дар даҳаҳои 60 ва 70 қарни гузашта ва ангезаи аслии рӯй оварданаш ба ин навъи адабӣ ёдовар шуда ва гуфт: «Бароям гуфтани шеър дар қолиби арӯз ҳеч мушкиле надошт. Аммо шеъри сапед, ки дар саросари Эронзамини таърихӣ ва соҳати забони порсӣ доман пароканда буд, маро ба ин фикр расонд, ки тоҷикҳо ҳам шеъри сапеди худро дошта бошанд…».
Устод Доро Наҷот, бо ишора ба ихтилофи назари аҳли адаб ва нақду таҳқиқ дар мавриди шеъри сапед ё нимоӣ, дар хусуси чистии ин навъи шеър афзуд: «Шеъри сапед шеъри ковишҳои зеҳнӣ ва фаротар аз ҳисси панҷгонаи мост». Вай дар идомаи суханони хеш, бо қадрдонӣ ва сипос аз заҳматҳои ҳамзабонони соҳибназар ва соҳибқалам, ёдоварӣ кард: «Аҷиб он шуд, ки чеҳраи шеъри сапеди маро барои ҷомеаи мо шоирон ва муҳаққиқони эронӣ шиносонданд».
Доро Наҷот – Шоири Халқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, намунаҳои зебое аз ашъори хешро хонд ва яке аз тозатарин сурудаҳояшро, ки эҳдо ба Эмомалӣ Раҳмон – Президенти муҳтарами кишвар гуфтааст, барои аҳли маҳфил қироат кард.
Доро Наҷот шоир ва мутарҷими соҳибсабк ва соҳибназари тоҷик аст, ки аз даҳаи 60 қарни ХХ ба гуфтани шеъри суннатӣ ё арӯзӣ оғоз карда ва аз даҳаҳои 70-80 ба шеъри сапед таваҷҷуҳ доштааст. Ба тасреҳи суханварону суханшиносон, вай аз мубтакиронест, ки ин қолибро дар адабиёти муосири Тоҷикистон ривоҷ ва пирояе хос бахшидаанд. Соли 2012 барои маҷмӯаи ашъори «Меоям аз шигифт» Ҷоизаи давлатии ба номи Абӯабдуллоҳи Рӯдакиро дарёфт кардааст. Дар мутолиоти навини Эрон ба шеъри сапеди Доро Наҷот таваҷҷуҳ сурат гирифта ва поённомаи докторӣ низ дар ин замина ироа ва мунташир шудааст.
Пардохтан ба назарияи шеър, ба вижа, дарунмояи фикрӣ ва ҳунарии шеъри сапед аз дигар буъдҳои фаъолияти илмиву адабии Доро Наҷот аст, ки ба сурати мақолаҳо ба ин мабҳас ихтисос ёфтаанд. Вай рисолае бо номи «Шайх Абулқосими Гургонӣ» таълиф карда ва муруре дар таърихи тасаввуф низ доштааст.
Устод Доро Наҷот ба фарҳангнигорӣ низ таваҷҷуҳ дошта ва китобе бо унвони «Фарҳанги Доро» фароҳам кардааст, ки соли 2012 мунташир гардида ва шарҳи беш аз панҷ ҳазор вожа, истилоҳ, таркиб ва ибораҳои тоҷикиро фаро гирифтааст.
Аз осори ӯст:
маҷмӯаҳои ашъори «Соҳиби кӯҳсор» (1979), «Шабнам» (1983), «Дарав» (1986), «Хирмани Маҳтоб» (1989), «Тулӯъе дар ғуруб» (1998), «Фарҳанги «Доро» (2012), «Меоям аз шигифт» (2013), «Гулҷӯшаҳо» (2016) ва ғ. Ашъоре аз ӯ ба забонҳои хориҷӣ тарҷума ва мунташир шудаанд.
Намунаҳое аз шеъраш дар бархе нашрияҳои Ҷумҳурии Исломии Эрон ба хатти форсӣ ба табъ расидаанд.
Доро Наҷот аз А. Блок, Ф. Тютчев, А. Аҳмадова, В. Соколов, М. Дудин – шоирони рус, Д. Павличко – шоири украин ва Амон Матҷон – шоири ӯзбак осореро ба тоҷикӣ тарҷума кардааст.
